Μελέτη ερωτά την ακρίβεια των μεθόδων χρονολόγησης του δέντρου της ελιάς

Μία νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Dendrochronologia κάνει πάταγο στην κοινότητα γνωριμιών με την ηλικία της ελιάς.

Ερευνητές από τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ισπανία και τον Λίβανο κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι μια ελιά στο βόρειο Λίβανο, που εκτιμάται ότι είναι περίπου 1,100 ετών, είναι η γηραιότερη ζωντανή ελιά σύμφωνα με τη χρονολόγηση με ραδιενεργό άνθρακα.

Πρόσθεσαν ότι τα περισσότερα ελαιόδεντρα που πιστεύεται ότι είναι άνω των 1,000 ετών έχουν χρονολογηθεί εσφαλμένα με λιγότερο ακριβείς μεθόδους.

"Τα περισσότερα μνημειώδη ελαιόδεντρα είναι εκατονταετών αλλά όχι χιλιετών, με τα πολύ παλιά δέντρα να περιορίζονται πιθανώς σε σκληρές τοποθεσίες όπου τα δέντρα παρουσιάζουν αργούς ρυθμούς ανάπτυξης», έγραψαν οι ερευνητές.

Ωστόσο, ορισμένοι επιστήμονες και ιστορικοί πιστεύουν ότι πολλά ελαιόδεντρα σε όλη τη λεκάνη της Μεσογείου είναι πολύ μεγαλύτερα. Στη Δυτική Όχθη της Κρήτης, Σικελία or ΣαρδηνίαΓια να αναφέρουμε μερικά, μπορεί κανείς εύκολα να βρει μεγάλα, μεγαλοπρεπή ελαιόδεντρα που συχνά θεωρείται ότι είναι μεταξύ 2,500 και 4,000 ετών.

Οι τοπικές κοινωνίες σέβονται αυτά τα δέντρα ως φυσικά ιστορικά μνημεία. Αυτή η ευλάβεια οφείλεται στη βαθιά και μοναδική ενσωμάτωσή τους στον κοινωνικό, πολιτιστικό, θρησκευτικό και οικονομικό ιστό των περιοχών τους.

Ο σημαντικός ρόλος που διαδραματίζουν αυτά τα αξιοσημείωτα δέντρα μπορεί να επηρεάσει μια μη επιστημονική προσέγγιση για τον προσδιορισμό της ηλικίας τους. Για παράδειγμα, ένα δέντρο ηλικίας 500 ετών μπορεί εύκολα να θεωρηθεί πολύ μεγαλύτερο.

Οι ερευνητές έγραψαν, ​"Οι δημοσιευμένες εκτιμήσεις ηλικίας δείχνουν ότι οι περισσότερες ηλικίες των γηραιών ελαιόδεντρων κυμαίνονται μεταξύ 200 και 700 ετών».

Υποστηρίζουν ότι μια από τις κοινές παρανοήσεις είναι το μέγεθος των παλαιότερων ελαιόδεντρων του κόσμου. Μεγάλοι, φαρδιοί κορμοί, επιβλητικοί θόλοι και δυνατά κλαδιά που απλώνονται σε τυχαίες κατευθύνσεις δίνουν μορφή σε μια άγρια ​​και αδάμαστη εμφάνιση. Η φαντασία των θεατών για την ηλικία τέτοιων εντυπωσιακών πλασμάτων ενεργοποιείται εύκολα.

"Η μαγευτική εμφάνιση κάποιων ηλικιωμένων ελαιόδεντρων μεταφέρει έντονα συναισθήματα και συμβαίνει πολύ συχνά τα μνημειώδη ελαιόδεντρα να θεωρούνται επίσης δέντρα ηλικίας χιλιετιών», ο Mauro Bernabei, δενδροχρονολόγος στο Ινστιτούτο Δέντρων και Ξυλείας του Ιταλικού Εθνικού Ερευνητικού Συμβουλίου (CNR). -IVALSA), είπε Olive Oil Times.

"Για σχεδόν όλα αυτά τα ελαιόδεντρα, αυτό δεν ισχύει», πρόσθεσε. ​"Ωστόσο, αυτό σε καμία περίπτωση δεν μειώνει τη μεγαλοπρέπεια, την ιστορική σημασία ή την πολιτιστική τους σημασία».

Οι ερευνητές πιστεύουν ότι τα ελαιόδεντρα μπορεί να ζουν περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο πλατύφυλλο είδος. Αυτά τα δέντρα χαρακτηρίζονται από πλατιά, επίπεδα φύλλα που διαφέρουν από τα φύλλα που μοιάζουν με βελόνα ή λέπια που βρίσκονται στα κωνοφόρα.

"Γνωρίζουμε κωνοφόρα που ζουν έως και 4,000 χρόνια. Το γνωστό Pinus Aristata στη Βόρεια Αμερική μπορεί να ζήσει έως και 4,800 χρόνια. Όσον αφορά τα πλατύφυλλα, ωστόσο, οι επιστήμονες τείνουν να θεωρούν τα 1,000 χρόνια ως κατά προσέγγιση όριο», είπε ο Bernabei. ​"Η ελιά που χρονολογείται στον Λίβανο μάλλον αγγίζει το όριο της διάρκειας ζωής των πλατύφυλλων».

"Διάφοροι παράγοντες καθορίζουν το μέγεθος ενός δέντρου», πρόσθεσε. ​"Παραδείγματα είναι το περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται το δέντρο, η γονιμότητα του εδάφους, η έκθεση στον ήλιο ή το ύψος της θέσης του και άλλα. Μεταξύ όλων των παραγόντων που επηρεάζουν την ανάπτυξη των ελαιόδεντρων, η ηλικία είναι αυτή που την επηρεάζει λιγότερο».

Η ιστορική μέθοδος προσδιορισμού της ηλικίας των δέντρων – η καταμέτρηση των δακτυλίων στον κορμό – παραμένει ο πιο ακριβής τρόπος εκτίμησης της ηλικίας πολλών ειδών.

"Υπάρχουν αναφορές αυτού στη Βίβλο. Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι έγραψε γι' αυτό. είναι αρχαία γνώση», είπε ο Μπερναμπέι. ​"Όλα τα παιδιά λένε ότι ένα δαχτυλίδι για ένα χρόνο είναι ο κανόνας».

Η ανάπτυξη αυτών των δακτυλίων και ο αριθμός και η διάστασή τους εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των φυτικών ειδών και του κλίματος.

Οι δακτύλιοι δέντρων επιτρέπουν την επιστημονική ανάλυση να εντοπίσει με κάποια ακρίβεια πόσα χρόνια πέρασαν από τη γέννηση του δέντρου. Συνήθως, μια λειτουργία πυρήνα δέντρων μπορεί να αποκαλύψει τους δακτυλίους ανάπτυξης και να διατηρήσει μια αξιόπιστη εκτίμηση ημερομηνίας.

Ωστόσο, η μέθοδος δεν λειτουργεί για τα ελαιόδεντρα. ​"Υπάρχει ένα πρόβλημα με την ελιά, καθώς οι δακτύλιοι της δεν φαίνονται καθαρά», είπε ο Bernabei. ​"Όταν κοιτάτε το ξύλο ελιάς, μπορείτε να εντοπίσετε σκούρα σχήματα που συχνά μπερδεύονται με δαχτυλίδια. Δεν είναι."

Ορισμένα μακρόβια δέντρα, όπως τα κωνοφόρα, αναπτύσσουν διακριτούς δακτυλίους που μπορούν να συνδεθούν άμεσα με τις εποχιακές αλλαγές του χειμώνα και του καλοκαιριού.

Πολλά δέντρα τραβούν πίσω όλα τα υγρά τους κατά τη διάρκεια του χειμώνα για να προετοιμαστούν για τις επερχόμενες θερμοκρασίες κάτω από το μηδέν. Αυτή η διαδικασία βοηθά στην αποφυγή της διαστολής και του παγώματος των υγρών, τα οποία διαφορετικά θα μπορούσαν να προκαλέσουν σημαντική ζημιά στο δέντρο.

Χρόνο με το χρόνο, αυτή η αυτοπροστατευτική συμπεριφορά αφήνει ένα σαφές αποτύπωμα στη διαδικασία ανάπτυξης του ξύλου και συμβάλλει στο σχηματισμό δακτυλίων.

Ωστόσο, τα ελαιόδεντρα — μεσογειακά φυτά που ευδοκιμούν σε θερμότερο κλίμα — δεν βιώνουν αυτή τη διαδικασία. Αντίθετα, οι ξηρές εποχές μπορεί να αφήσουν σημάδια σαν δαχτυλίδι στην ελιά, τα οποία δεν είναι ιδιαίτερα χρήσιμα για τον προσδιορισμό της ηλικίας του δέντρου.

"Αυτός ο τύπος δακτυλίου μπορεί να σημαίνει κάτι για τις διαφορετικές στιγμές μιας εποχής που έζησε το δέντρο, αλλά δεν μπορεί να πει πολλά για τα χρόνια που πέρασαν», είπε ο Bernabei.

"Ο μόνος τρόπος για να παρατηρήσετε τους δακτυλίους στην ελιά είναι να κάνετε διαφάνειες, ώστε να παρατηρήσετε τον ξύλινο ιστό σε μικροσκοπικό επίπεδο», πρόσθεσε. ​"Ακόμη και σε αυτήν την περίπτωση, όμως, μια τέτοια ανάλυση μπορεί να μην αποφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα».

Άλλα ζητήματα στη χρονολόγηση της ηλικίας των ελαιόδεντρων προέρχονται από το σχήμα τους. ​"Το σχήμα του κορμού είναι σπάνια τέλεια κυκλικό σε πολύ παλιά δέντρα», είπε ο Bernabei.

"Αυτά τα δέντρα έχουν όμορφα σχήματα φτιαγμένα από στροφές, εσοχές και παραμορφώσεις που εμποδίζουν την καθαρή θέα του ξύλινου δακτυλίου», πρόσθεσε. ​"Αυτή η μορφολογία καθιστά επίσης περίπλοκη τη δειγματοληψία».

Η δειγματοληψία και ο πυρήνας των δέντρων μέχρι σήμερα της ηλικίας ενός δέντρου γίνονται με εξειδικευμένο εξοπλισμό. Η διαδικασία περιλαμβάνει την εξαγωγή χρήσιμου ιστού από διαφορετικά μέρη του δέντρου.

Ο Bernabei ανέφερε προηγούμενες έρευνες βασισμένες σε δείγματα, δείχνοντας πώς διαφορετικά δείγματα της ίδιας ελιάς στάλθηκαν σε διαφορετικά εργαστήρια για ανάλυση, τα οποία απέδωσαν εξαιρετικά μεταβλητά αποτελέσματα χρονολόγησης.

"Δεν υπήρχαν δύο παρόμοια αποτελέσματα, και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα δαχτυλίδια απλά δεν φαίνονται», είπε. ​"Όταν πρόκειται για ελαιόδεντρα, η δειγματοληψία εμποδίζεται από το γεγονός ότι μετά την πρώτη εξωτερική στρώση των πέντε έως δέκα εκατοστών, το εσωτερικό τμήμα είναι στεγνό και εξαιρετικά σκληρό.»

"Ο εξοπλισμός πυρήνα δεν μπορεί να πάει μακρύτερα χωρίς να σπάσει», πρόσθεσε. ​"Εάν χρησιμοποιείτε ένα τρυπάνι, τότε αναπτύσσει τέτοια θερμότητα που καίει τόσο το δείγμα όσο και το εσωτερικό ξύλο."

Μια μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε στον Λίβανο, που αρχικά αναπτύχθηκε από τον Bernabei, περιλαμβάνει τη χρονολόγηση με ραδιενεργό άνθρακα από ξύλο ελιάς.

Η τεχνολογία χρονολόγησης με ραδιενεργό άνθρακα μετρά την ποσότητα άνθρακα-14 σε οργανικό υλικό. Συγκρίνοντας την υπολειπόμενη ποσότητα του ραδιενεργού ισοτόπου του άνθρακα με τον γνωστό χρόνο διάσπασής του, οι ερευνητές μπορούν να υπολογίσουν την ηλικία του.

Εφαρμόζοντας αυτές τις τεχνικές σε πολλαπλά δείγματα που λαμβάνονται από διαφορετικά ελαιόδεντρα, εκτίμησε ο Μπερναμπέι η ηλικία των τριών ελαιόδεντρων στο Κήπος της Γεθσημανής στο 2015.

Η πρόκληση για τη χρονολόγηση αυτών των δέντρων ήταν ότι οι κορμοί των δέντρων ήταν κούφιοι, άρα το κεντρικό, παλαιότερο ξύλο έλειπε. Ως αποτέλεσμα αυτού του περιορισμού, πολλά περισσότερα δέντρα δεν μπορούσαν καν να αναλυθούν.

"Σε πολλά δέντρα, ένα μεγάλο κενό στο κέντρο του κορμού τον οδήγησε να αποκλίνει σε διαφορετικά πρέμνα, γεγονός που καθιστά πολύ δύσκολη την ανακατασκευή του σχήματος της βασικής περιοχής του καθενός», έγραψε ο Bernabei. ​"Τελικά, μόνο τρία από τα συνολικά οκτώ ελαιόδεντρα μπόρεσαν να χρονολογηθούν με επιτυχία».

Με βάση τα χρόνια της έρευνάς του, ο Bernabei πιστεύει ότι είναι αδύνατο να γνωρίζουμε την πραγματική ηλικία των παλαιότερων ελαιόδεντρων του κόσμου.

κατέληξε, ​"Επί του παρόντος δεν μπορεί να προσδιοριστεί μια επιστημονικά έγκυρη εκτίμηση της ηλικίας των ελαιόδεντρων».