Ευρωπαϊκοί πληθυσμοί πτηνών που απειλούνται από την εντατική καλλιέργεια, ευρήματα μελέτης

Η εντατική γεωργία στην Ευρώπη μπορεί να επηρεάσει τα είδη πτηνών και τον πληθυσμό περισσότερο από ό,τι πιστευόταν προηγουμένως.

Μία νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο PNAS, ένα επιστημονικό περιοδικό με κριτές της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ, εξετάζει έναν τεράστιο όγκο δεδομένων που ανακτήθηκαν σε 28 ευρωπαϊκές χώρες για 37 χρόνια.

Μια ομάδα διεθνών επιστημόνων αξιολόγησε 170 κοινά είδη πτηνών σε 20,000 διαφορετικές τοποθεσίες και ερεύνησε πώς αυτά τα είδη αντέδρασαν σε τέσσερις πηγές ανθρωπογενούς πίεσης: αστικοποίηση, αλλαγή της δασικής κάλυψης, αλλαγή θερμοκρασίας και αγροτική εντατικοποίηση.

Στην περιοχή που εξετάζεται, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η ορνιθοπανίδα των γεωργικών εκτάσεων μειώθηκε κατά 60 τοις εκατό τις τέσσερις δεκαετίες από το 1980 έως το 2016.

Ο στόχος των ερευνητών ήταν να προσδιορίσουν την έκταση της μείωσης του πληθυσμού των πτηνών και να αποκαλύψουν τις σχέσεις μεταξύ αυτών των τεσσάρων διαφορετικών πιέσεων και των συνδυασμένων επιπτώσεών τους στην ορνιθοπανίδα. Η εντατική γεωργία επισημάνθηκε ως η πιο επηρεαστική πίεση.

Τα επίσημα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης δείχνουν ότι σχεδόν το 40 τοις εκατό της ΕΕ είναι αφιερωμένο στη γεωργία. Σύμφωνα με τους ερευνητές, τέτοιες εκτεταμένες γεωργικές εκτάσεις βοηθούν στην εξήγηση των πιθανών επιπτώσεών τους στην ορνιθοπανίδα.

Η νέα έρευνα μέτρησε την εντατική γεωργία ως κάλυψη αγροκτημάτων με υψηλή εισροή φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων.

"Μεταξύ των λόγων για την απότομη μείωση του πληθυσμού των πτηνών καθώς επεκτείνεται η εντατική γεωργία, υπάρχει η σημαντική μείωση των διαθέσιμων θηραμάτων, όπως τα έντομα», δήλωσε η Federica Luoni, επιστήμονας διαχείρισης και προστασίας της βιοποικιλότητας στην Ιταλική Ένωση για την Προστασία των Πτηνών και της Φύσης ( Lipu), είπε Olive Oil Times.

"Προηγούμενη έρευνα, όπως μια πρόσφατη μελέτη στη Γερμανία, έδειξε πώς τα τελευταία 20 χρόνια, υπήρχαν περιοχές όπου ο πληθυσμός των εντόμων μειώθηκε κατά 80 τοις εκατό», πρόσθεσε ο Luoni, ο οποίος δεν συμμετέχει άμεσα στη νέα έρευνα.

Τα ζωτικά έντομα όπως οι επικονιαστές επηρεάζονται άμεσα από την ευρεία χρήση χημικών στη γεωργία.

"Φτάνουμε στο σημείο όπου ορισμένοι σχεδιάζουν χειροκίνητες ή μηχανικές εργασίες επικονίασης όπου ο πληθυσμός των άγριων εντόμων δεν μπορεί πλέον να εγγυηθεί την επικονίαση», εξήγησε ο Luoni.

Σύμφωνα με τη μελέτη, τα ασπόνδυλα αποτελούν κρίσιμο μέρος της διατροφής πολλών ειδών πτηνών, ειδικά σε συγκεκριμένα στάδια της ανάπτυξής τους. Από τα 170 είδη που εξετάζονται, τα 143 εξαρτώνται από έντομα κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγής.

Οι ερευνητές έγραψαν ότι ένας πολύ περιορισμένος πληθυσμός εντόμων πιθανότατα θα επηρεάσει την αναπαραγωγή, τη γονική συμπεριφορά και την επιβίωση της φωλιάς ​"εκτός από την άμεση μόλυνση από την κατανάλωση σπόρων και την τροφική συσσώρευση με υποθανατηφόρο αποτέλεσμα».

"Οι χημικές ουσίες έπληξαν έμμεσα την ορνιθοπανίδα κόβοντας τη διαθέσιμη λεία», είπε ο Luoni. ​"Αλλά επηρεάζουν και τα πτηνά άμεσα, προκαλώντας οξεία μέθη ή, συχνότερα, χρόνια μέθη. Αυτά προκαλούνται από πολλά διαφορετικά μόρια όπως τα νεονικοτινοειδή και άλλα που βρίσκονται υπό διερεύνηση».

Σύμφωνα με τον Luoni, σε μια χώρα που επαινείται ευρέως για τη βιοποικιλότητά της, όπως η Ιταλία, ο αριθμός των πτηνών στις γεωργικές περιοχές έχει μειωθεί κατά 30 τοις εκατό από το 2000. Αν ληφθούν υπόψη μόνο οι πεδιάδες, όπου γίνεται η πιο εντατική καλλιέργεια, η πτώση ξεπερνά το 50 τοις εκατό.

Λαμβάνοντας υπόψη τις τέσσερις ανθρωπογενείς πιέσεις, η νέα έρευνα διαπίστωσε η εντατική γεωργία έχει ευρύτερες επιπτώσεις στις δυτικές περιοχές της Ευρώπης, όπου επεκτείνεται ταχύτερα. Από τα 50 είδη πτηνών που επηρεάστηκαν από την εντατική καλλιέργεια, τα 31 επηρεάστηκαν αρνητικά.

"Βρίσκουμε μια ως επί το πλείστον αρνητική επίδραση της κάλυψης των εκμεταλλεύσεων υψηλών εισροών όχι μόνο για είδη γεωργικής γης αλλά και για είδη με δίαιτα βασισμένη τουλάχιστον εν μέρει σε ασπόνδυλα κατά την περίοδο αναπαραγωγής, μετανάστες μεγάλων αποστάσεων και πτηνά των δασών, π.χ. τα κοινά πουλιά», έγραψαν οι ερευνητές.

Η έρευνα υπαινίχθηκε επίσης πώς οι μεγάλες γεωργικές επιχειρήσεις χρησιμοποιούν εντατικές γεωργικές πρακτικές περισσότερο από τις μικρότερες. Τα δεδομένα δείχνουν ότι η ορνιθοπανίδα είναι καλύτερη σε χώρες όπου οι μικρές φάρμες είναι ο κανόνας.

Η μελέτη έδειξε πώς τα είδη πουλιών αντιδρούν ομοιόμορφα στους παράγοντες πίεσης. Για παράδειγμα, η αύξηση της θερμοκρασίας επηρέασε αρνητικά 27 είδη, ενώ 28 φαινόταν να επωφελούνται από αυτές τις αλλαγές.

Οι επιστήμονες ανακάλυψαν επίσης ότι η επέκταση της δασικής κάλυψης επηρέασε εννέα είδη και ωφέλησε 16.

"Η δασική κάλυψη συχνά επεκτείνεται σε περιοχές όπου η γεωργία δεν είναι πλέον κερδοφόρα, περιοχές που καταλήγουν να εγκαταλείπονται ως επί το πλείστον», είπε ο Luoni. ​"Αν και αυτό μπορεί να ωφελήσει ορισμένα δασώδη είδη, μειώνει επίσης τα ανοιχτά λιβάδια που είναι ζωτικής σημασίας για άλλα είδη».

Ενώ ορισμένα είδη μπορεί να επωφεληθούν από τις αλλαγές που προκαλούνται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες, ο συνολικός αριθμός των πτηνών ακολουθεί μια τάση απότομης μείωσης.

Ενώ ο πληθυσμός των πτηνών των γεωργικών εκτάσεων μειώθηκε σχεδόν κατά 60 τοις εκατό, άλλοι πληθυσμοί πτηνών επλήγησαν από βραδύτερη μείωση. Ο αριθμός των πτηνών των δασών μειώθηκε κατά 18 τοις εκατό, οι κάτοικοι των πόλεων κατά 28 τοις εκατό, οι κάτοικοι του ψυχρού κατά 40 τοις εκατό και οι κάτοικοι των θερμών κατά 17 τοις εκατό.

"Για να αντιμετωπιστούν αυτές οι τάσεις, είναι σημαντικό να καθιερωθούν και να ακολουθηθούν καλές γεωργικές πρακτικές», είπε ο Luoni. ​"Αυτό σημαίνει μια προσέγγιση στη γεωργία που πρέπει να βασίζεται στην αγροοικολογία, όπου η αειφόρος γεωργία συνεργάζεται με τη φύση».

Σύμφωνα με τον Luoni, το αύξηση της βιολογικής γεωργίας σε ορισμένους τομείς παρέχει ελπίδα για το μέλλον.

Ωστόσο, οι συγγραφείς της νέας έρευνας προειδοποίησαν ότι απαιτούνται περαιτέρω μελέτες για την πλήρη κατανόηση των βαθιών περιστασιακών σχέσεων μεταξύ των διαφορετικών ανθρωπογενών πιέσεων και της μείωσης του αριθμού των πτηνών.

Υπογράμμισαν επίσης πώς τα κρίσιμα δεδομένα συχνά υπο-αναφέρονται από τοπικούς και εθνικούς φορείς. Ωστόσο, σημείωσαν πώς η μελέτη τους παρέχει στοιχεία για τον αντίκτυπο των γεωργικών πρακτικών σε ηπειρωτική κλίμακα.

"Λαμβάνοντας υπόψη τόσο τον συντριπτικό αρνητικό αντίκτυπο της εντατικοποίησης της γεωργίας όσο και την ομογενοποίηση που προκαλείται από τις αλλαγές θερμοκρασίας και χρήσης γης, τα αποτελέσματά μας υποδηλώνουν ότι η μοίρα των κοινών ευρωπαϊκών πληθυσμών πτηνών εξαρτάται από την ταχεία εφαρμογή της μετασχηματιστικής αλλαγής στις ευρωπαϊκές κοινωνίες και ιδιαίτερα στη γεωργική μεταρρύθμιση. », κατέληξαν οι ερευνητές.

• Ευρωπαϊκή Επιτροπή