Η παραγωγή ελαιολάδου θεωρείται μονοπάτι προς την αναζωογόνηση στην περιοχή Gafsa της Τυνησίας

Η αύξηση της παραγωγής ελιάς στην περιοχή Gafsa της κεντρικής Τυνησίας είναι μια στρατηγική για τη διαφοροποίηση της οικονομίας της περιοχής που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα ορυχεία, την αναζωογόνηση των τοπίων και την προώθηση της ανάπτυξης.

Μια ιστορική όαση που κάποτε επηρεάστηκε έντονα από τους Ρωμαίους, η Gafsa είναι ένας από τους κορυφαίους παραγωγούς φωσφορικών αλάτων της Τυνησίας, απαραίτητο συστατικό στα λιπάσματα, με περισσότερους από 800 εκατομμύρια τόνους αποθεμάτων. Ο τομέας συνεισφέρει 4 τοις εκατό στο εθνικό ΑΕΠ και 15 τοις εκατό στις ετήσιες εξαγωγές του.

Παρά τον πλούτο της Gafsa σε φωσφορικά άλατα, ο πληθυσμός της δεν έχει επωφεληθεί από τον τομέα, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, και έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά φτώχειας και ανεργίας στη χώρα.

Μια νέα γενιά νέων από την περιοχή συνεργάζεται με τοπικούς αξιωματούχους για να εφαρμόσει το Gafsa Vision 2050, το οποίο επιδιώκει να διαφοροποιήσει την οικονομία ενώ αποκαθιστά το περιβάλλον που έχει καταστραφεί από τα ορυχεία.

A 2012 επαναλήψειςort από την Αφρικανική Τράπεζα Ανάπτυξης τόνισε τις δυνατότητες για ελαιοκαλλιέργεια στην περιοχή, όπου υπάρχουν 700 εκτάρια οάσεων που έχουν ταξινομηθεί ως Παγκοσμίως Σημαντικά Γεωργικά Συστήματα από τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών.

Μαζί με την αμυγδαλιά και την καλλιέργεια άλλων λαχανικών, η τράπεζα εκτίμησε ότι η ανανεωμένη ελαιοκαλλιέργεια θα μπορούσε να δημιουργήσει 3,400 θέσεις εργασίας στη γεωργία, παρέχοντας άμεσα οφέλη σε 10,000 άτομα και έμμεσα οφέλη σε άλλους 60,000. Στην περιοχή ζουν περίπου 300,000 άνθρωποι.

Σύμφωνα με τα τοπικά ΜΜΕ, οι αγρότες αναμένουν τη συγκομιδή 88,000 τόνων ελιών την καλλιεργητική χρονιά 2023/24, μια σημαντική αύξηση από τους 50,000 που συγκομίστηκαν πέρυσι, οι οποίοι απέδωσαν 12,000 τόνους ελαιόλαδο. Η καλλιέργεια παρέχει στην περιοχή περίπου 3 δισεκατομμύρια δηνάρια (900 εκατομμύρια ευρώ) έσοδα.

Σε αντίθεση με πέρυσι, όπου σημειώθηκε μείωση της παραγωγής ελιάς λόγω της ξηρασίας και των υψηλών θερμοκρασιών, οι καιρικές συνθήκες ήταν πιο ευνοϊκές μέχρι την τρέχουσα συγκομιδή.

Συνολικά, οι αξιωματούχοι στη χώρα αναμένουν αύξηση της παραγωγής ελαιολάδου απογοητευτική απόδοση του περασμένου έτους 180,000 τόνων. Γενικά, η δυτικοκεντρική Τυνησία αντιπροσωπεύει περίπου το 35 τοις εκατό της ετήσιας παραγωγής ελαιολάδου.

Η κυβέρνηση της Τυνησίας ανακοίνωσε σχέδια για ενίσχυση της βιομηχανίας ελαιολάδου της χώρας νωρίτερα φέτος. Στόχος είναι η Τυνησία να παράγει 250,000 τόνους έξτρα παρθένο ελαιόλαδο Κάθε χρόνο, εξάγουμε 200,000 τόνους ελαιόλαδου ετησίως και ανεβάζουμε την εγχώρια κατανάλωση σε 50,000 τόνους ετησίως έως το 2035.

Μέχρι στιγμής, η Τυνησία έχει παράγει κατά μέσο όρο 228,000 τόνους ελαιόλαδου κάθε χρόνο την τελευταία μισή δεκαετία, συμπεριλαμβανομένου ενός ρεκόρ 440,000 τόνων την καλλιεργητική χρονιά 2019/20, σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιολάδου.

Ωστόσο, οι ερευνητές έχουν εκφράσει ανησυχίες σχετικά με το επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στον τομέα του ελαιολάδου της Τυνησίας. Σε μια έκθεση του 2022, το Εθνικό Παρατηρητήριο για τη Γεωργία υπολόγισε ότι η παραγωγή ελαιολάδου θα μπορούσε να μειωθεί κατά 70 τοις εκατό εάν δεν γίνει τίποτα για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Μια ξεχωριστή έκθεση από το Τυνησιακό Φόρουμ για τα Οικονομικά και Κοινωνικά Δικαιώματα διαπίστωσε ότι η κλιματική αλλαγή απειλεί επίσης τις οάσεις της Γκάφσα, με την ξηρασία να αναφέρεται ως η σημαντικότερη ανησυχία από την έλλειψη βροχοπτώσεων.

Με την βοήθεια χρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης, το 55 τοις εκατό της συγκομιδής ελιάς της Gafsa προέρχεται από αρδευόμενους ελαιώνες.

Οι αξιωματούχοι εκτιμούν ότι οι αρδευόμενοι ελαιώνες θα συμβάλουν στο 53 τοις εκατό της φετινής συγκομιδής στην Τυνησία, περίπου 106,000 τόνους ελαιόλαδου.

Ωστόσο, οι επιπτώσεις του ολοένα και πιο ζεστού και ξηρού κλίματος της περιοχής, σε συνδυασμό με την εξάντληση των υδάτινων πόρων από τη βιομηχανία φωσφορικών, έχουν καταπονήσει τους αγρότες, οι οποίοι έχουν οδηγήσει σε καθιστικές διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες στα ορυχεία φωσφορικών αλάτων.

Τον Ιούλιο, μια ομάδα αγροτών στην Γκάφσα διαμαρτυρήθηκε για τις περικοπές άρδευσης που διήρκεσαν περισσότερο από ένα μήνα.

Σε απάντηση, ο Πρόεδρος Kaïs Saïed κάλεσε τους δημόσιους λειτουργούς προς την ​"να τερματιστούν το συντομότερο δυνατόν οι τακτικές διακοπές νερού και ηλεκτρικού ρεύματος σε αρκετές περιοχές της χώρας», συμπεριλαμβανομένης της Gafsa, προσθέτοντας ότι ​"Οι διακοπές δεν μπορούν να δικαιολογηθούν από εργασίες τακτικής συντήρησης, οι οποίες θα έπρεπε να έχουν πραγματοποιηθεί πριν από τη θερινή περίοδο».

Το Gafsa Vision 2050 ήταν ένα από τα βήματα που έλαβε η κυβέρνηση της Τυνησίας για να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ των διαδηλωτών και του εξορυκτικού τομέα δημιουργώντας νέες ευκαιρίες, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης του αγροτικού τομέα.

Παρά τις προκλήσεις, οι αξιωματούχοι παραμένουν αισιόδοξοι. Ο Ντόρσαφ Μπεν Αχμέντ, εκπρόσωπος γεωργικής παραγωγής από το υπουργείο Γεωργίας της χώρας, αναμένει να ανθίσει η ελαιοβιομηχανία της Τυνησίας.

Μίλησε για τη βελτίωση της γενικής κατάστασης των ελαιόδεντρων στις περισσότερες περιοχές παραγωγής μετά τις έντονες βροχοπτώσεις που καταγράφηκαν τον Μάιο και τον Ιούνιο, καθώς και για επιτυχημένες προσπάθειες για τον περιορισμό των προσβολών από παράσιτα.

• Ινστιτούτο Διακυβέρνησης Φυσικών Πόρων
• Agence Tunis Afrique Press