Η COP26 ολοκληρώνεται με την Κοινή Συμφωνία Watered-Down

COP26, η διεθνής σύνοδος κορυφής για κλιματική αλλαγή τελείωσε με το Σύμφωνο της Γλασκώβης για το κλίμα, μια συμφωνία που υπέγραψαν σχεδόν 200 χώρες.

Το βασικό σημείο του τελικού κειμένου είναι ότι όλες οι χώρες θα εργαστούν για να καταρρίψουν τη δική τους εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Θα ενισχύσουν επίσης τα προηγουμένως ανακοινωθέντα σχέδιά τους για την επίτευξη σημαντικών μειώσεων έως το 2030.

Ένα από τα μεγαλύτερα ζητήματα στο τραπέζι, το πεπρωμένο του άνθρακα, δεν επιλύθηκε πλήρως. Στα πρώτα προσχέδια της συμφωνίας, το κείμενο ζητούσε από τις χώρες να καταργήσουν σταδιακά τον άνθρακα.

Ωστόσο, η σημαντική πίεση από την Αυστραλία, την Κίνα, την Ινδία και άλλες χώρες όπου ο άνθρακας παραμένει σημαντικός οικονομικός πόρος οδήγησε ​"σταδιακή κατάργηση» να αντικατασταθεί με ​"σταδιακή μείωση» στο τελικό κείμενο. Ωστόσο, όλες οι χώρες συμφώνησαν να μειώσουν την εξάρτησή τους από τον άνθρακα.

Συμφώνησαν επίσης να επιταχύνουν το τέλος των επιδοτήσεων ορυκτών καυσίμων που περιγράφηκαν ως ένα από τα σημαντικότερα εμπόδια που αντιμετωπίζει η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Σύμφωνα με το σύμφωνο, τα εθνικά σχέδια για τον περιορισμό των πιο σχετικών συνεισφορών στην υπερθέρμανση του πλανήτη θα επανεξετάζονται κάθε χρόνο αντί για το προηγουμένως συμφωνημένο διάστημα κάθε πέντε χρόνια.

Η ετήσια αναθεώρηση των εθνικών σχεδίων δράσης για την κλιματική αλλαγή σημαίνει ότι οι υπογράφοντες χώρες δεν έχουν ακόμη εγκαταλείψει τη διατήρηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας κάτω από 1.5 ºC πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα.

Η συμφωνία για τον περιορισμό της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας στους 1.5 ºC ήταν ένας από τους βασικούς ενοικιαστές της Συμφωνίας του Παρισιού και θεωρείται από τους επιστήμονες ως το όριο πάνω από το οποίο τις χειρότερες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής θα γινόταν μη αναστρέψιμη.

Ωστόσο, αυτός ο στόχος δεν επιτυγχάνεται επί του παρόντος από τα εθνικά σχέδια για το κλίμα που παρουσιάστηκαν και συζητήθηκαν στην παγκόσμια σύνοδο κορυφής.

Σύμφωνα με τα περισσότερα παρατηρητήρια, οι τρέχουσες ενέργειες που αποσκοπούν στην επιβράδυνση της υπερθέρμανσης του πλανήτη προβλέπεται να δουν τις θερμοκρασίες να αυξάνονται κατά 2.4 °C τον αιώνα, που είναι μικρότερο από τους 2.7 °C που προβλεπόταν πριν από το COP26, αλλά εξακολουθεί να υπερβαίνει κατά πολύ τον στόχο της Συμφωνίας του Παρισιού.

Τα νέα σχέδια που θα παρουσιαστούν το επόμενο έτος θα πρέπει επίσης να επικεντρωθούν στη μείωση των εκπομπών σύμφωνα με τον στόχο του 1.5 °C.

"Αυτό σημαίνει ότι εκείνες οι κυβερνήσεις που υπολείπονται θα πρέπει να δικαιολογήσουν το γιατί στους πολίτες τους», παρατήρησε ο New Scientist. ​"Η Αυστραλία, η Βραζιλία και η Ινδονησία είναι μεταξύ πολλών χωρών των οποίων τα υπάρχοντα σχέδια είναι ανεπαρκή και θα πρέπει να ενισχυθούν».

Το τελικό κείμενο του Συμφώνου της Γλασκώβης για το κλίμα προτρέπει επίσης τις ανεπτυγμένες χώρες και τους ιστορικούς ρυπαίνοντες να τηρήσουν την προηγούμενη δέσμευσή τους να παρέχουν 100 δισεκατομμύρια δολάρια (87 δισεκατομμύρια ευρώ) ετησίως στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Τα κεφάλαια, τα οποία δεν έχουν ακόμη παρασχεθεί από τις πιο πλούσιες χώρες, θα χρησιμοποιηθούν για να βοηθήσουν στην ανάπτυξη περιβαλλοντικά βιώσιμων οικονομιών και να βοηθήσουν τις χώρες που πλήττονται περισσότερο από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής να προσαρμοστούν.

Παρά τους επικριτές και τις αδυναμίες του, ο Πρόεδρος της COP26 Άλοκ Σάρμα χαιρέτισε το σύμφωνο ως α ​"ιστορικό επίτευγμα».

"Διατηρήσαμε τον στόχο 1.5 °C σε κοντινή απόσταση. Κλείσαμε τη Συμφωνία του Παρισιού, η οποία για έξι χρόνια διέφευγε από τον κόσμο», είπε στο BBC. ​"Έχουμε εξασφαλίσει περισσότερα χρήματα για τις ευάλωτες στο κλίμα χώρες. Νομίζω ότι μπορούμε να πούμε ότι βρισκόμαστε στο δρόμο για την παράδοση του άνθρακα στην ιστορία».

"Το τρένο κινείται και όλες οι χώρες πρέπει να επιβιβαστούν», πρόσθεσε η Άνι Ντασγκούπτα, πρόεδρος του Παγκόσμιου Ινστιτούτου Πόρων. ​"Αν ο κόσμος πρόκειται να νικήσει την κλιματική κρίση, κανείς δεν μπορεί να μείνει στο περιθώριο».

Πολλοί άλλοι μεταξύ των μερών της COP26 αντέδρασαν επίσης θετικά στην είδηση ​​της συμφωνίας.

Ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Μπόρις Τζόνσον χαιρέτισε τη συμφωνία ως ​"ένα μεγάλο βήμα μπροστά», ενώ η Ελβετία εξέφρασε ​"βαθιά απογοήτευση» σε σχέση με την περιορισμένη δέσμευση για τον άνθρακα.

Η Shauna Aminath, υπουργός Περιβάλλοντος των Μαλδίβων, ενός αρχιπελάγους στον Ινδικό Ωκεανό, εξέφρασε ανησυχίες παρόμοιες με αυτές πολλών νησιωτικών χωρών που απειλούνται επί του παρόντος από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας.

"Το σύμφωνο δεν είναι σύμφωνο με τον επείγοντα χαρακτήρα και την κλίμακα που απαιτείται», είπε. ​"Αυτό που φαίνεται ισορροπημένο και ρεαλιστικό για άλλα μέρη δεν θα βοηθήσει τις Μαλδίβες να προσαρμοστούν εγκαίρως. Θα είναι πολύ αργά για τις Μαλδίβες».

Η ομόλογός της στη Μαδαγασκάρη, Vahinala Raharinirina, πρόσθεσε ότι ​"οι αναπτυσσόμενες χώρες έπαιξαν το παιχνίδι για να μην σταματήσουν τη διαδικασία. Αλλά ας πούμε ότι υπάρχει μια απογοήτευση λόγω αυτού του ζητήματος της χρηματοδότησης για το κλίμα που θα μας βοηθήσει να προσαρμοστούμε. Ας πούμε, ξεχάστηκε».

Ωστόσο, το σύμφωνο χαιρετίστηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία είπε ότι η παγκόσμια κοινότητα συνεχίζει να το κάνει κινούμαι προς την σωστή κατεύθυνση αλλά πρόσθεσε ότι υπήρχε ακόμη πολλή σκληρή δουλειά μπροστά.

"Έχουμε σημειώσει πρόοδο στους τρεις στόχους που θέσαμε στην αρχή της COP26», δήλωσε η πρόεδρος της Επιτροπής Ursula von der Leyen. ​"Πρώτον, για να πάρει δεσμεύσεις για μείωση των εκπομπών να διατηρήσει το όριο υπερθέρμανσης του πλανήτη του 1.5 ºC. Δεύτερον, να επιτευχθεί ο στόχος των 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως για χρηματοδότηση για το κλίμα σε αναπτυσσόμενες και ευάλωτες χώρες».

"Και τρίτον, να επιτευχθεί συμφωνία για το βιβλίο κανόνων του Παρισιού», πρόσθεσε. ​"Αυτό μας δίνει τη σιγουριά ότι μπορούμε να προσφέρουμε έναν ασφαλή και ευημερούν χώρο για την ανθρωπότητα σε αυτόν τον πλανήτη. Αλλά δεν θα υπάρχει χρόνος για χαλάρωση: υπάρχει ακόμα σκληρή δουλειά μπροστά».

Σύμφωνα με την εκτελεστική γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Patricia Espinosa, το σύμφωνο είναι α ​"πολύ πλήρες πακέτο αποφάσεων», που θα μπορούσε να κρατήσει τον κόσμο σε τροχιά με τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού.

Ωστόσο, προειδοποίησε ότι ​"αυτή η δεκαετία είναι απολύτως κρίσιμη. Πρέπει να φτάσουμε στο 2030 με μειώσεις τουλάχιστον 45 τοις εκατό».

• Σύνοδος Κορυφής για το κλίμα της Γλασκώβης
• Οι Νιου Γιορκ Ταιμς
• BBC News